روکش دندان چیست و چه کاربردی دارد؟

روکش دندان که با نام کلاهک دندان یا CAP نیز شناخته می‌شود، پروتزی است که روی دندان‌های آسیب دیده قرار می‌گیرد. کامپوزیت دندان در رشت روکش‌ها برای محافظت، پوشاندن و بازگرداندن شکل دندان‌ها، زمانی که پرکردن به تنهایی مشکل را حل نمی‌کند، استفاده می‌شوند. 

روکش‌های دندان هم از آسیب بیشتر به دندان جلوگیری می‌کنند و هم عیوب و ضعف آن را می‌پوشانند و معمولاً از فلزات، چینی، رزین و سرامیک ساخته می‌شوند. 

روکش دندان در طول زمان به مراقبت خاصی به جز رعایت منظم بهداشت دهان و دندان نیاز ندارد. روکش کردن دندان، یکی از مراحل ترمیمی-زیبایی در علم دندانپزشکی است و امروزه به دلایل مختلفی مورد استفاده قرار می‌گیرد که در ادامه به آن می‌پردازیم.

در چه مواردی از روکش دندان استفاده می‌شود؟

روکش دندان کاربردهای متنوعی در علم دندانپزشکی دارد. به عنوان مثال دندان‌هایی که تاج آنها شکسته یا دندان‌هایی که به علت سطح پوسیدگی وسیع تراشیده و پر شده‌اند، دیگر به تنهایی قدرت جویدن مواد غذایی را ندارند و شکننده هستند. بنابراین بهترین درمان کمکی برای این نوع دندان، گذاشتن روکش است. 

برای دندان‌هایی که عصب‌کشی شده‌اند نیز گذاشتن روکش بهترین راه حل است. زیرا بعد از عصب کشی، به دلیل اینکه اصطلاحاً دندان مرده است به مرور دچار پوسیدگی و سستی می‌شود. دندان‌هایی که به علت خونریزی دندانی یا بیماری تغییر رنگ پیدا کرده‌اند ظاهر بدی به لبخند و چهره شما می‌دهند. پس تنها چاره رفع این مشکل نیز استفاده از روکش است. 

فواید روکش دندان برای زیبایی

با گذشت زمان، دندان‌های شما ممکن است به دلایل مختلفی آسیب ببینند. دندان می‌تواند دچار پوسیدگی شود و یا در ساده‌ترین حالت صرفاً به دلیل استفاده زیاد در طول زمان، دچار ساییدگی شود. در این مواقع دندان‌های شما شکل یا اندازه خود را از دست می‎‌دهند. روکش‌های دندانی در اینجا به کمک شما می‌آیند تا مانند یک کلاه محکم روی دندان قرا بگیرند و دندان آسیب دیده شکل، اندازه، استحکام و ظاهر خود را دوباره بدست آورد.‌

در بحث زیبایی که این روزها بسیار مورد توجه قرار گرفته است، روکش دندان یکی از نقش‌های کلیدی را ایفا می‌کند. 

چرا قالب ‌گیری دندان برای روکش انجام‌می شود؟

قالب ‌گیری دندان برای روکش، برای اهداف مختلفی در دندانپزشکی استفاده ‌می‌شود. قالب‌گیری یک نمای کلی از دندان مورد نظر و موقعیت آن در کنار سایر دندان‌ها به دندانپزشک می‌دهد. این فرایند دندانپزشک را قادر می‌سازد تا بهترین روکش را که مناسب دندان شما است، آماده کند. 

از جمله کاربردهای قالب‌گیری می‌توان به ساخت لمینیت دندان، انواع پروتزها، نایت گارد برای افرادی که در خواب دندان قروچه دارند، ساخت بریج یا همان پل و نیز ساخت روکش دندان اشاره کرد. برای این کار، خمیر مخصوص قالب‌گیری با وسیله‌ای که فرم نعل اسبی دارد و از جنس پلاستیک یا فلز است، به راحتی بر روی دندان‌ها قرار می‌گیرد. مواد بکار رفته در قالب ‌گیری دندان برای روکش انواع مختلفی دارند که انتخاب آن‌ها فقط به تشخیص پزشک بستگی دارد. 

مدت زمان قالب ‌گیری دندان برای روکش چقدر است؟

قالب ‌گیری دندان برای روکش معمولا در یک جلسه انجام می‌شود و در جلسه دوم، قالب آماده شده در لابراتوار دندانپزشکی، توسط پزشک بر روی دندان بیمار کار گذاشته می‌شود. جلسه اول که جلسه قالب‌گیری است بین ۳۰ دقیقه تا یک ساعت زمان نیاز دارد. در این جلسه، چندین مرحله کار بر روی دندان شما انجام می‌شود تا در نهایت بهترین نتیجه بدست آید. 

جلسه دوم نیز حدود ۲۰ تا ۳۰ دقیقه به طول می‌انجامد. فاصله زمانی بین دو جلسه حدود دو هفته است و در این زمان دندان تحت درمان نیازمند مراقبت‌های بیشتری است. 

بدون قالب‌گیری هم می‌توان روکش ساخت ولی قطعاً داشتن یک الگوی دقیق و کامل از فضای دهان و نیز فرم و شکل دندان‌ها باعث می‌شود که درمان کامل و بی‌نقصی داشته باشید. با ما همراه باشید تا در ادامه به توضیح این مراحل بپردازیم.

مراحل قالب ‌گیری دندان برای روکش 

پس از انتخاب نوع مواد توسط دندانپزشک، قالب‌گیری آغاز می‌شود.

۱- بی‌حس کردن دندان و لثه اطراف آن

این کار معمولاً با تزریق انجام می‌شود تا بیمار فشار و دردی را احساس نکند. اگر دندان مورد نظر قبلاً تحت درمان عصب کشی قرار گرفته است، این مرحله الزامی نیست مگر اینکه دندانپزشک تشخیص دهد که لثه اطراف دندان باید بی‌حس شود.

۲- آماده سازی اولیه با تراشیدن دندان

این مرحله برای ایجاد فضای کافی جهت قرار دادن روکش بر روی دندان بدون فشار آوردن به سایر دندان‌ها انجام می‌گیرد. در واقع به اندازه ضخامت روکش مورد استفاده، از سطح دندان اصلی به طور یکنواخت تراشیده می‌شود. 

اگر دندان مورد نظر دارای برجستگی‌های نامتعارف و یا پوسیدگی باشد، باید تمام قسمت‌ها تراشیده شود و این ممکن است شامل بخش زیادی از دندان شود. گاهی پس از برداشتن پوسیدگی دندان مورد نظر، نیاز است که بخش‌های خالی شده به دلیل وسعت پوسیدگی، پر شوند و سپس کار قالب‌گیری انجام شود.

۳- قالب ‌گیری دندان برای روکش 

پس از گذراندن مرحله تراش دندان، نوبت به تهیه قالب از دندان و لثه اطراف است. این کار به دو شیوه انجام می‌شود:

• قالب‌گیری سنتی
• قالب‌گیری اپتیکال(نوری) 

انواع و نحوه قالب ‌گیری دندان برای روکش 

قالب‌گیری سنتی: در این نوع قالب ‌گیری دندان برای روکش از مواد خاصی استفاده می‌شود که به آن خمیر قالب‌گیری نیز می‌گویند. برای این‌ کار :

• ابتدا دندان شسته و سپس خشک می‌شود. شستشوی دندان به این دلیل است که هیچ آلودگی در سطح آن نباشد و قالب‌گیری با دقت بالاتری صورت پذیرد.
• نوبت به قرار دادن یک نخ مخصوص یا رترکشن در حدفاصل بین لثه و دندان است. این نخ دورتادور دندان قرار می‌گیرد تا فاصله چند میلی‌متری بین لثه و دندان ایجاد شود. در این موقع کمی مواد قالب‌گیری روان اطراف دندان مالیده می‌شود. سپس مواد قالب‌گیری با غلظت بالاتر بر روی دندان و لثه قرار می‌گیرد. این قالب، پس از خشک شدن، یک طرح کلی و کامل از دندان هدف، لثه و دندان‌های اطراف آن به پزشک می‌دهد.

 نکته مهم این است که باید یک قالب نیز از دندان‌های فک مقابل در همان قسمت نیز گرفته شود. بعد از چند دقیقه، هنگامی که مواد کاملا خشک شد، قالب نهایی از روی دندان‌های شما برداشته می‌شود.

• در این قسمت کار قالب‌گیری سنتی پایان یافته است. قالب تهیه شده به لابراتوار دندانپزشکی ارسال می‌شود. در آنجا قالب پر از گچ می‌شود تا برای ساخت یک روکش دندان با ابعاد دقیق از آن استفاده شود.

نکته قابل توجه در این نوع قالب ‌گیری دندان برای روکش این است که به دلیل نوع خاص مواد و بوی آن، ممکن است بیمار فکر کند که مواد به داخل حلق رفته است و حالت تهوع به بیمار دست دهد. مطمئن باشید که این اتفاق نیفتاده است. بهترین کار این است که صرفاً از طریق بینی نفس بکشید. بزاق جمع شده در دهان را قورت ندهید و با کمک دستمال دهان را خشک کنید. این کار نیز به برطرف شدن حالت تهوع شما کمک می‌کند. 

قالب‌گیری اپتیکال(نوری): این نوع قالب‌گیری برای روکش، به تجهیزات خاصی نیاز دارد. برخی از دندان‌پزشکان برای راحتی بیشتر بیمار و سرعت بخشیدن به فرایند قالب‌گیری این تجهیزات را تهیه کرده و در مطب دندانپزشکی خود از آن‌ها بجای روش قالب‌گیری سنتی استفاده می‌کنند. 

• در قالب‌گیری اپتیکال (نوری) از هیچ خمیری برای قالب‌گیری دندان استفاده نمی‌شود. در این روش ابتدا یک پودر مخصوص بر روی دندان‌ها مالیده می‌شود تا انعکاس نور در محیط تاریک دهان به خوبی انجام پذیرد. 
• سپس یک دوربین عصا مانند در داخل دهان قرار می‌گیرد. این دوربین چندین تصویر از فضای داخلی دهان و تمامی دندان‌ها اسکن می‌کند. این تصاویر کار همان خمیر قالب‌گیری در روش قالب‌گیری سنتی را بر عهده دارد. سپس اسکن تصاویر بدست آمده به لابراتوار دندانپزشکی ارسال می‌شود تا از آن‌ها در تهیه قالب مورد نظر استفاده شود. 

مزیت قالب ‌گیری دندان برای روکش به روش اپتیکال این است که زمان کمتری در پروسه قالب‌گیری صرف می‌شود. همچنین آرامش بیمار بیشتر است و نیازی به تزریق مواد بی‌حسی، تحمل بوی مواد قالب‌گیری در دهان و حالت تهوع احتمالی نیست.

روکش موقت دندان

روکش موقت یک کلاهک پیش ساخته شبیه به دندان است که از دندان طبیعی، تا آماده شدن روکش دائمی و اصلی، محافظت می‌کند. روکش‌های موقت دندان معمولاً از مواد پلاستیکی ، فلزی و یا اکریلیک ساخته شده است. در فاصله حدود دو هفته‌ای بین مرحله قالب ‌گیری دندان برای روکش و مرحله کار گذاشتن آن، باید از این روکش موقت برای دندان استفاده شود. 

چرا از روکش موقت استفاده‌می کنند؟

علت استفاده از روکش موقت دندان این است که در روش قالب‌گیری سنتی، تمام سطح دندان تراشیده می‌شود. تراشیده شدن دندان باعث ایجاد حساسیت در آن شده و احتمال شکستن را افزایش می‌دهد. روکش موقت دندان باعث می‌شود فرد بدون وجود درد و حساسیت در دندان خود، وعده‌های غذایی خود را میل کند. البته باید جانب احتیاط را نیز رعایت کرد. زیرا روکش‌های موقت از روکش‌های اصلی ظریف‌تر هستند و به مراقبت بیشتری نیاز دارند. 

درست است که مدت کوتاهی این روکش‌ها در دهان شما هستند، ولی در همین مدت هم بهتر است موارد مهمی را رعایت کنید تا این دوره کوتاه بدون ایجاد مشکل خاصی طی شود. هرگز با روکش‌های موقت نوشیدنی خیلی داغ یا خیلی سرد نخورید. خوردن خوراکی‌های چسبناک ممنوع است. نباید با روکش موقت دندان مواد غذایی سفت را جوید و یا پوسته تنقلات را شکست. در استفاده از نخ دندان و مسواک نیز باید به توصیه‌های دندانپزشک خود عمل کنید.

اگر روکش موقت شما کنده شد، قبل از هر کاری به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا روکش موقت جدیدی روی دندان شما قرار دهد. ممکن است حتی با وجود روکش موقت باز هم احساس درد و فشار در دندان و یا محیط اطراف آن داشته باشید. در این صورت باید به دندانپزشک خود مراجعه کنید تا مشکل پیش‌آمده را برطرف کند.